Merhaba değerli okurlar!
Bugün Dîvân Edebiyâtının önemli şairlerinden Nâbi'nin "görmüşüz" redifli gazeline yaptığım "taştir"i ve bu gazelin hikâyesini paylaşacağım. Önce taştir hakkında kısa bir bilgi vereyim.
Taştir: Dîvân Edebiyâtı nazım şekillerindendir. Bir şairin gazelinin her beyitinin arasına üçer dize ekleyerek beş mısraya getirilmesidir . Eklenen mısralar şairin gazeliyle aynı vezinde olmalı. Anlam bakımından eklenilen mısralarla bütünlük sağlamalı.
GAZEL (TAŞTİR )
(Nâbi'nin "görmüşüz " redifli gazeline )
Bâğ-ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüşüz.
Mâh ziyâsın görmeden yârin izârın görmüşüz .
Aşk deyû gülzâra râm olmuş hezârın görmüşüz.
Câm-ı zerrinden içip közsüz bimârın görmüşüz.
Biz neşâtın da gâmın da rüzgârın görmüşüz.
Çok da mağrur olma kim meyhâne-i ikbâlde.
Sanma sensiz dünya bir hiç incelirsin haddede.
Sonra nefsin zor tutarsın hep yaşarsın arbede.
Bir bakarsın kimse kalmaz görme kendin âbide.
Biz hezâran mest-i mağrurun humârın görmüşüz.
Top-ı âhı inkisara pâydâr olmaz yine.
Münkesir-ül kalp yorulmuş sîne dağlanmış diye.
Buğz eder ağlar sehaib ah ederken her güne.
Târumâr olmuş gönüller istiyorsan bak düne.
Kişver-i câhın nice sengin hisârın görmüşüz.
Bir hurûşiyle eder bin hâne-i ikbâli pest.
Perperîşan âhüzârdan girye -perverd şimdi mest.
Kimse yok derken umutsuz ol Habîbim canda dost.
Hikmetinden sorgu olmaz işte bündar işte post.
Ehl-i derdin seyl-i eşk-i inkisarın görmüşüz.
Biz hadeng-i can-güdâzı ahdır sermâyesi.
Yengi ister yok hezîmet üstün olmak gâyesi.
Cevr ederken hep kazansın üste çıksın pâyesi.
Bî-nevâ bîtap düşerken âhüzârdır bünyesi.
Biz bu meydânın nice çâpük-süvârını görmüşüz.
Bir gün eyler dest-beste pây-gâhı câygâh.
Kande hodbin kande agnâ işte yoksul vah ki vah.
Bendegân dîvânda bekler her duruş sessiz izah
Kalb-i nâ-şâd iç huzursuz ah içinden taştı ah.
Bi-aded mağrûr-ı sadr -ı i'tibârın görmüşüz.
Kâse-i deryûzeye tebdil olur câm-ı murâd.
Dil-i nâşâd cümle canlar siz sürerken keyf-abâd
Câm kırılmış mey dökülmüş bitti şöhret esti bâd
Bâb-ı hikmet dinle Taşkın sen de Nâbî eyle yâd
Biz bu bezmin Nâbîyâ çok bâde -hârın görmüşüz.
NECİBE TAŞKIN ÇETİNKAYA
ARUZ : fâilâtün / fâilâtün / fâilâtün / fâilün
17. yy. Dîvân şairi olan Nâbi aslen Urfa'lıdır. Yazdığı hikemî gazeller ile İstanbul ve kültür çevrelerinde dönemin Şeyhü's- şuarası (şairler sultanı) olarak kabul edilir. Saraya yakın olan Nâbi daha sonra Halep'e yerleşir ve orada evlenir. Halep'deki mâlikânesinde devletin verdiği maaşla hayatını sürdürürken sadrazam olan Çorlu'lu Ali Paşa'nın tasarruf tedbirleri bahanesiyle mâlikânesi yıkılır ve maaşına el konur. Onun üzerine Nâbî o meşhur "görmüşüz" redifli gazelini yazar.
"Bâğ-ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüşüz
Biz neşâtın da gâmın da rûzigârın görmüşüz."
"Biz bu dünyânın bahârını da hazânını da neşesini de gamını da gördük.
Mevki sahibi olunca zafer şarhoşu olanların mazlumların bir ahıyla o gösterişli saraylarının yerle bir olduğunu da gördük.
Bu mazlumların döktükleri gözyaşlarının selinde bütün varlıklarının gittiğini ve o kapılarda dilenci durumuna düştüklerini de gördük."
Çorlu'lu Ali Paşa'nın Nâbi'ye bir husumeti var mıydı ? Ya da Nâbi ,paşaya karşı bir kusur mu işlemişti? Bilinmez. Ama bilinen bir gerçek var ki,bu olaydan bir yıl sonra Çorlu'lu Ali Paşa idam edilir.
Nâbi'nin beni etkileyen;
"Sakın terk-i edebden, kûy-i mahbûb-i Hudâ'dır bu! Nazargâh-i ilâhîdir, makâm-ı Mustafâ'dır bu."
şiirinin hikâyesini bir başka yazımda anlatırım inşallah.
En içten sevgilerimle.
