İnsanoğlu var olduğu günden bu yana içinde yaşadığı çevreyi, evreni anlamaya, kavramaya
çalışmıştır. Yaşamını buna göre sürdürmek için… Ancak dışımızdaki dünyayı tanımadan önce, insanın
kendini tanıması, bilmesi gerekir. Çünkü kendisini bilemeyen insan başkalarını hiç bilemez. Kendi
içindeki insanlığı bilen kimse, tüm insanlığı anlamaya çabalar…
'' Kitaplardan önce, kendimizi okumaya çalışalım'' der Mevlana…
İlimle, irfanla önce kendi özümüzü, önümüzü aydınlatalım. Bu basit bir şey değildir. İnsan rüzgarın
önünde sürüklenen bir yaprak gibi olamaz. O akıl, ilim, irade, vicdan sahipliğinin farkında olmalıdır.
''Birisi, dervişin birine dedi ki: '' Burada seni kimse bilmiyor.''
Derviş: '' Yabancıyım bilmeyebilir. Fakat ben kim olduğumu biliyorum ya. Ya durum tersine olsaydı
da, ben kim olduğumu bilmeyip kör olsaydım, o zaman ne yapardım.''
Demek ki, insan önce gözlerini dört açacak kendine bakacak... Hatta önce kendini okuyarak işe
başlayacak… Böylece güçlü ve zayıf yönlerini keşfedecek, kendine güveni artacak. Daha sonra
çevresine, dünyaya açılacak. Hedefini ona göre belirleyecek. Amacına odaklanacak...
Kendimizi bilirsek çevremizde olup bitenlerin farkında oluruz. Objektif değerlendirmeler yapabiliriz.
Yaşamı doğru anlamlandırırız. Çünkü, ''Kendini bilen, Rabbini bilir.'' Ve O'nun rızasını kazanmak için
gayret eder.
İnsanın kendini bilmesi büyük bir nimet iken, kendinden habersiz yaşaması büyük bir külfettir…
Halbuki, insan kendi mahiyeti üzerinde düşünerek, bu konuda sorular sorması gerekir. Bu soruların
cevabı onu yaratıcıya, hayatın anlamına götürür. ''İnsan'' olmanın sırrı da bir bakıma kendini bilmek,
tanımaktır. İyi insan olma bilincinin yükselmesidir.
İşte, sevgi, barış ve hoşgörünün evrensel temsilcisi Yunus Emre bu bilince sahiptir. Şiirleri ve örnek
yaşam tarzıyla bunu göstermiştir. O, okumak, yazmak, kalem, kitap, ilim…konulu şiirleriyle insana
kendini tanıtır. Bu dünya ile barıştırır. Öteki dünyaya hazırlar. İnsanlara yaşanabilir bir din sunar.
İslam'ı yaşanabilir bir ahlaka dönüştürür. Böylece insanı Eşref-i Mahlukat derecesine yükseltmeye
çalışır.
Toplumsal vicdanımızın mimarlarındandır Yunus Emre…
O şöyle der;
'' İlim, ilim bilmektir
İlim, kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin
Ya nice okumaktır.''
diyerek, sadece kendi dönemine değil, günümüze de seslenmiştir.
Kendini bilen kimse gündelik yaşamında insanların, insanlığın yararına işler yapar. Hakkı olmayana
el sürmez, öldürmez, çalmaz, hakkaniyetten ayrılmaz. İnsanlara sevgi, saygı ve hoşgörüyle yaklaşır.
Başka türlü okumak, ilim tahsili boşa olur. Bu nedenle Yunus Emre toplumsal hayatın nasıl
yaşanacağına dair öğretici şiirler sunar. Ayrıca öteki dünyaya dair de mesajlar verir.
Ne diyor Yunus;
'' Okumaktan mana ne
Kişi Hak'kı bilmektir
Çün okudun bilmezsin
Ha bir kuru emektir.''
Kendini bilmek aynı zamanda niçin yatıldığının bilincinde olmak, dünyaya niçin geldiğini
düşünmektir. Döneceği yeri bilmek, anlamak, kavramaktır.
Herkesin bildiği gibi kitap insan zihnini aydınlatır. İnsana farklı bakış açıları sunar. Kitapla farklı
dünyalara dalar, onları anlamaya çalışırsın. Kısmen de olsa hakikatlerin, gerçeklerin kaynağıdır
kitap…İnsanı, dünyayı aydınlatan güneştir kitap…
Ancak, ilim, bilgi ve okumayı erdem boyutundan uzaklaştırırsak, insanlığa hizmet olan gerçek
amacına ulaşamaz. Aksine insanlığın zararına bile sonuçlar doğurabilir. Nitekim günümüzde yaşanan
hadiselere baktığımız zaman, okumuş -yazmış insanların çoğunun sorunların kaynağı olduğunu da
görüyoruz.
İşte Yunus böyleleri için diyor ki;
'' Okudum bildim deme
Çok taat kıldım deme
Eğer Hak bilmez isen
Abes yere yelmektir.''
O zaman, ilim, bilgi, okuma-yazma, araştırma, geliştirme, insanlığın yararına, hayrına ve iyiliğine,
yaşamı kolaylaştırmaya yönelik olmalı.
Adam trafikte polis memuruyla karşılaşıyor, okumuş yazmış insan, suç işlemiş… ''Sen benim kim
olduğumu biliyor musun?'' diyor. Fakat o kendini bilmiyor. Aynı şekilde trafik kuralını ihlal etmiş… Üç
kuruş ceza almamak için, kırk türlü yalan söylüyor.
Gündelik yaşam ilişkilerinde hak-hukuk adalet ilkeleri tanımıyor. İşte, böyle insanlar ne kadar okusa,
bilse de ''kendini bilmiyor.'' İlim tahsilinin kendine bir faydası olmamış.
Halbuki, yaptığımız eğitim-öğretim, ilim tahsili ve ibadetlerimiz önce kendi davranışlarımızı olumlu
yönde değiştirmeli, güzelleştirmeli!
Ancak, biz hep başkalarını düzeltmeye çabalıyoruz. Kendimize hiç bakmıyoruz. Herkes önce
kendini iyileştirse, dünyada kötülük kalmaz.
Türkmen dervişi Yunus Emre yüzyıllar öncesinden seslenmiş;
''Cümleler doğrudur sen doğru isen,
Doğruluk bulunmaz sen eğri isen:''
Önce kendimize bakacağız…
